Günlük işleri olumsuz etkileyen vertigo, tespit edilmesi açısından oldukça önemli bir rahatsızlıktır. Kafatasında bulunan kırıklar, beyin tümörü, enfeksiyon, maniere hastalığı, migren gibi altında yatan ciddi bir hastalık söz konusu olabilir. Herhangi bir belirtisi hissedildiğinde, hastalığın seyri ilerlemeden doktor tarafından değerlendirilmesi gerekir.
Dönme hissiyle birlikte mide bulantısı/kusma, boşluktan düşüyormuş gibi semptomların eşlik etmesiyle oluşan tabloya vertigo hastalığı denir. Vücudun; İç kulak ve beyin gibi denge organlarına bağlı geliştiği bilinmektedir. Hekim tarafından yapılacak ayrıntılı öykü ve birtakım testlerle hastalık varlığını tespit etmek oldukça kolaydır.
Yazının İçindekiler
Vertigo Belirtileri Nelerdir?
Hastalar genellikle yakınmalarını; ‘’ Düşecekmişim gibi geliyor.’’,’’ Ayağım kayıyor gibi hissediyorum.’’ şeklinde cümlelerle belirtir. Bu tarz ifadelerin altında yatan hastalık belirtisine, denge kaybı olarak da isimlendirilen, vertigo sebep olmaktadır. Baş dönmesine sebep olan hastalıkların kaynağı, nörolojik olabileceği gibi iç kulak bölümlerinde oluşan aksaklıklardan dolayı da meydana gelmektedir.
Nörolojik Vertigo Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Santral vertigo olarak da bilinen nörolojik vertigo; beyin bölümlerinin yetersiz kanlanması ve damarların hasarı sonucu oluşan, sıklıkla 50 yaş üzeri rastlanan bir tablodur. Belirtileri birkaç dakika sürebileceği gibi aylarca da devam edebilir ve şiddetli başlar. Hasta oturur pozisyona gelince genellikle şikayetler azalır.
Mevcut şikayetlerin, merkezi sinir sisteminden kaynaklı olup olmadığı ayrımının yapılması tedavi açısından önemlidir. Hekim, hastalık seyrine göre MRG (manyetik rezonans) gibi görüntüleme yöntemlerine başvuracaktır.
Nörolojik hastalıklara bağlı vertigo belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Çift görme, istemsiz göz kasılması gibi görme kusurları,
- Bilinç kaybı,
- Kol ve bacaklarda güçsüzlük,
- Yürüme zorluğu,
- Şiddetli olmayan baş ağrısı,
- Güçsüzlük ve halsizlik gibi yakınmalar,
- Nadir bulantı ve kusma,
- Daha ön planda denge bozuklukları.
Nörolojik vertigoya neden olabilecek hastalıklar ise;
Vasküler problemler: Damarlarda oluşan pıhtı, tıkanma, kanama gibi durumlarda vertigo sık rastlanır. Özellikle yaşlı hastalarda daha çok görülür.
Migren: Toplumun birçoğunda görülen migren hastalarının %25’ inde yakınmalar bulunur. Atak sırasında, sese ışığa karşı duyarlılık ve baş ağrısı migren belirtileri vardır.
Multipl Skleroz (MS): MS hastalarının yarısından çoğunda denge kaybı şikayetleri bulunur. Şikayetler güncelerce devam edebilir.
Epilepsi: Nadiren belirtiler vardır. Ancak epilepsi ilaçları da denge kaybına sebep olabilir.
Tümör: Bazı merkezi sinir sistemi kitleleri de yakınmalara neden olabilir.
Travma: Kafa travmalarının santral baş dönmesine sebep olduğu izlenmiştir.
İç kulak Hastalıklarından Kaynaklı Vertigo
İç kulakta bulunan yapılar, beyine gönderdiği sinyaller ile denge fonksiyonlarını sağlamaktadır. Meydana gelecek aksaklıklar ve hasarlar denge kaybına sebep olur. Genellikle bulantı kusma, duyma kaybı, kulakta basınç hissi gibi yakınmalarla kendini belli eder. Baş dönmesi atak şeklinde başlar ve kısa sürede geçer, büyüklüğü gittikçe azalır.
İç kulaktan kaynaklanan hastalıklar şu şekilde sıralanabilir;
Araç tutması: Aracın sallanması, aniden durması gibi bazı ani hareketlerde iç kulağa duyarlı olarak vertigo gelişir.
İyi huylu paroksismal vertigo (BPPMV): En sık görülen belirtisidir. Çoğunlukla yaşlı bireylerde rastlanır. Başın ani hareket ettirilmesiyle oluşur ve 30-60 saniye sürer. Sebebi net olarak bilinmemektedir.
İç kulakta bulunan sinirlerin enfeksiyonu: Ani denge kaybı belirtilerine sebebiyet verir.
Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı birikimi ile oluşan hastalık belirtilerin oluşumuna neden olur.
Vertigo Nasıl Geçer?
Baş dönmesine sebep olan hastalığın seyrine göre belirtiler devam eder. Genellikle iç kulak hastalıklarından kaynaklanan vakalarda belirtiler kendi kendine düzelir ancak bazı ciddi hastalıklar duyma kaybına neden olabilmektedir. Beyin hastalıklarında ise, çoğunlukla hasarın büyüklüğüyle vertigo süresi doğru orantılıdır. Hasar ne kadar büyükse süre o kadar uzar.
Tedavisi için direk etki eden vertigo ilacı bulunmamaktadır. Ancak baş dönmesi gibi semptomları giderecek, hastayı rahatlatacak ilaçlar bulunur. Bütün bu yakınmaların altında yatan sebep belirlenip, doktor tarafından değerlendirildikten sonra tedavi planı yapılır.
Örneğin enfeksiyon hastalıklarından dolayı gelişmişse antibiyotik tedavisi başlanır. Meniere hastalığında ise genellikle idrar söktürücü ilaçlar ile birlikte tuz kısıtlaması olan bir beslenme planı önerilir.
Vertigo Atağında Ne Yapılmalıdır?
Belirtiler hissedildiği an rahat bir pozisyona geçip gözleri dinlendirmek, ani hareketlerden kaçınmak, uyumaya çalışmak ve bol sıvı tüketmek gibi rahatlatıcı hareketler vertigo atağını dindirmeye yardımcıdır. Aynı zamanda baş dönmesi sırasında dengeyi kaybederek yaralanmalar, çok sık oluşan bir durumdur. Düşme riski açısından önlemler almak, bireyi fiziksel açıdan koruyacaktır.
